گلپایگان

نگاهي کوتاه به شهرستان گلپايگان
گلپايگان يكي از شهرستان هاي استان اصفهان است كه كوهستان هاي آن را مراتع سرسبز و ييلاقي تشکيل مي دهند و همراه با رودخانه ها ي منطقه؛ چشم انداز طبيعي زيبايي به وجود مي آورند. پيشينه تاريخي و کهن شهرستان گلپايگان، سبب وجود مساجد قديمي و مراکز عبادي اسلامي در اين شهرستان شده که علاوه بر تقدس و قدمت طولاني آن ها معماري خاص نيز از ويژگي هاي اين مکان ها است. مردم اين منطقه به كشاورزي و دام داري اشتغال دارند و برخي از انواع صنايع نيز در اين منطقه ديده مي شود.
مکان هاي ديدني و تاريخي
كوهستان هاي گلپايگان را مراتع سرسبز و ييلاقي تشکيل مي دهند که همراه با رودخانه ها ي منطقه چشم انداز طبيعي زيبايي به وجود مي آورند. پيشينه تاريخي و کهن شهرستان گلپايگان، سبب وجود مساجد قديمي و مراکز عبادي اسلامي در اين شهرستان شده که علاوه بر تقدس و قدمت طولاني آن ها معماري خاص نيز از ويژگي هاي اين مکان ها است.
صنايع و معادن
صنايع كارخانه اي شهرستان گلپايگان، كارخانه پنيرسازي، ماشين سازي، توليد پوليكا، توليد دانه طيور، موزاييک سازي، سنگ بري و توليد گچ است. هم چنين با احداث سد سنگي روستاي اختخوان در 1335 زمين هاي زيادي به زير كشت رفت.
کشاورزي و دام داري
كشاورزي در اين شهرستان به گونه سنتي است، ولي درسال هاي اخير تراكتور و خرمن كوب هم به كار گرفته مي شود. فرآورده هاي كشاورزي شهرستان گلپايگان، عبارتند از : گندم، نخود، ‌آفتاب گردان، لوبيا، عدس، ماش، ‌كنجد، سيب زميني، ‌سبزي، چغندر قند، هويج، كدو، ‌بادمجان، فلفل، خربزه، هندوانه، گرمك، طالبي، خيار، انگور، شبدر و يونجه. باغداري نيز در اين ناحيه رونق دارد و گونه هاي گوناگون ميوه مانند سيب، گلابي، گيلاس، گردو، آلبالو، بادام، و … در آن يافت مي شود. هم چنين دام پروري و مرغ داري سنتي و علمي در اين شهرستان رواج داشته و بسياري از مردم اين منطقه به پرورش دام هاي گوسفند، بز، گاو و طيور اشتغال دارند.
مشخصات جغرافيايي
شهر گلپايگان، مركز شهرستان گلپايگان، با پهنه اي حدود 3 هزار و 360 هكتار، در باختر استان اصفهان، در مسير راه خمين – خوانسار، در 33 درجه و 27 دقيقه و 15 ثانيه پهناي شمالي و 50 درجه و 17 دقيقه و 15 ثانيه درازاي خاوري نسبت به نيمروز گرينوبچ و بلندي يك هزار و 830 متر از سطح دريا قرار دارد. اين شهرستان از سوي شمال و باختر به استان مركزي، از خاور به شهرستان برخوار و ميمه و از جنوب به شهرستان خوانسار محدود است. هواي گلپايگان معتدل و خشك بوده و بيش ترين درجه حرارت در تابستان ها 37 درجه سانتي گراد بالاي صفر و كم ترين آن ها در زمستان ها 10 درجه زير صفر است. ميانگين باران ساليانه گلپايگان 300 ميلي متر مي باشد. شهرستان گلپايگان از نواحي نيمه بياباني است و به دليل نزديكي به كوير مركزي، بارندگي آن كم و داراي زمستان هاي سرد و تابستان هاي گرم است. در اثر دگرگوني درجه حرارت بادهادي شديد در روي زمين مي وزد كه گاهي تا چندين روز ادامه دارد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
گلپايگان از شهرهاي كهن و بخشي از شهرهاي مركزي ايران است، كه پيوسته گاهواره فرهنگ و دانش بوده است. شهر گلپايگان در اصل « ورتپاتکان » به معني شهر يا سرزمين ورتپات بوده که يكي از نام هاي ايران نيز مي باشد. سپس به مرور زمان «وردپاتكان»، «وردپاذكان»، «گردپاذكان»، «گلپادگان» و سرانجام «گلپايگان» شده است. ورد يا وارد، به معني گل سرخ فارسي است و در نتيجه تغييراتي كه از روي قواعد زبان شناختي در آن روي داده، واژه ورد تبديل به « گل » شده است. پات از مصدر پاييدن، به معني نگاهباني كردن است. و « وردپات » گل نگاهدار معني مي دهد. پات پس از مدتي « پاذ» و سرانجام تبديل به « پاي » شده است. واژه « كان » كه سپس « گان » گرديده در آخر نام شهرها و آبادي هاي بسياري چون اردكان، زنگان، ارزنگان و ارزنكان … آمده است. گلپايگان‌در اواخر دوران ساساني از جايگاه تاريخي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و استراتژيك ويژه اي برخوردار بوده و گردپاذكان نام داشته است. شهر گلپايگان در دهه هاي نخستين سده نخست هجري قمري به دست مسلمانان افتاد و از آن پس در قلمرو امويان، عباسيان، صفاريان، ديلميان، سلجوقيان، خوارزم شاهيان، مظفريان و ايلخانيان مغول قرار داشت. شهر گلپايگان در روزگار فرمانروايي صفويان از مراكز مهم علم و ادب بوده است.